NP-36 een nieuw Russisch Noordpool drifting station

Vorig jaar schreef ik over het Russische Noordpool drifting station NP-35 en het amateurstation R35NP dat vanaf een ijsschots actief was. De operator en 20 wetenschappers zijn in juli 2008 van de schots geëvacueerd omdat smeltend ijs langer verblijf onmogelijk maakte. NP-35 heeft van september 2007 tot juli 2008 meer dan 2500 kilometer afgelegd. Inmiddels is een nieuwe Noordpoolexpeditie op weg op een drijvende ijsschots onder de naam NP-36. De uitrusting en bemanning werd in de buurt van de Wrangel Eilanden op 22 september 2008 door het Russische onderzoekvaartuig Akademik Fedorov (in de lucht geweest als UE6MAC/MM) op de ijsschots gezet. Volgens mijn informatie zijn twee zendamateurs van de partij: UA6LP en RZ6MF. Van enige activiteit heb ik nog niets bespeurd, dus het is de vraag of er een amateurstation vanaf NP-36 QRV zal zijn.

Op de zeilboot

Een vriend van mij heeft onlangs een Icom IC-706 gekocht. Hij wil de set gebruiken op zijn zeilboot om weerberichten en faxen te ontvangen. De aankoop betekent hopelijk ook dat we binnenkort een nieuwe zendamateur welkom kunnen heten, want hij heeft zich laten inschrijven voor de examens van maart.

Een mooie transceiver kopen om alleen maar te ontvangen is natuurlijk jammer! Nu heeft de 706 natuurlijk als standaard een 50 ohm antenne-ingang. Dat betekent dat een “stukkie draad” als ontvangantenne geen beste resultaten geeft: veel storingen, weinig ontvangst. De weerstations van de Deutsche Wetterdienst zenden o.a. op 4.583 en 7.646 kHz en een redelijk aangepaste antenne is dan wel op z’n plaats.

Op een zeiljacht is het moeilijk om een dipool te gebruiken, over het algemeen wordt de achterstag gebruikt als langdraadantenne. Nu is er al veel geschreven over de MLB, de magnetic longwire balun, een wonderbalun van RF Systems (duur ding!) die een lange draad aanpast op 50 ohm. Dat zou natuurlijk een oplossing zijn. Ik heb me er eens in verdiept, internet, Google en niet te vergeten het uitstekende boek van PE1ABR (Veron verkoopbureau) “Ferriet Info voor radioamateurs”.

Impedantietransformator

De MLB is een impedantietransformator die de hoge impedantie op het uiteinde van een draad omzet naar 50 ohm. Volgens de fabrikant wordt elke draad tussen de 6 en 20 meter daarmee een breedband ontvangantenne. Dat willen we dan wel eens zien. Na het vergaren van heel veel informatie aan de slag met een stel ringkernen, blauwe, witte, groene, paarse, zwarte. Verschillende versies gemaakt. Een autotransformator (trifilaire wikkelingen) en een transformator met gescheiden wikkelingen. De overzetverhouding is 9:1, waarbij wordt uitgegaan van een antenne-impedantie van 450 ohm. ON6MU heeft op internet een prima verhaal staan over zo’n balun.

Het is trouwens geen balun, want er is geen sprake van een gebalanceerde lijn of antenne, je zet een enkele draad over naar een enkele coax: een UNUN dus. De verschillende transformatoren heb ik geprobeerd op mijn antenne, via de voedingslijn als L-antenne geschakeld, totaal 18 meter. De SWR werd op elke amateurband van 1.8 tot 30 MHz gemeten en geen enkele transformator bleek zodanig breedbandig dat op elke amateurband een mooie SWR kon worden verkregen.

Acceptabele SWR

Ergens rond de 7 tot 10 MHz en 18 tot 21 MHz lag een resonantiepunt met acceptabele SWR. Dezelfde meting nog eens gedaan met een antenne-analyzer (MFJ) en een afsluitweerstand van 450 ohm in plaats van de antenne. Bij de autotransformator met een witte kern leverde dat een prachtige breedbandigheid op (SWR 1:<3). Bij de ringkern met gescheiden wikkelingen werden deze waarden niet gehaald op lagere frequenties. Misschien dat er te weinig wikkelingen op de primaire zijde zaten. De Amidon T200 kern gaf het slechtste resultaat.

Op basis van alle informatie heb ik met een witte kern een 9:1 autotransformator tot MLB gemaakt, ingebouwd in een waterleidingbuis met schroefdop. Met een 20 meter lange draad en coax aangesloten op de zender en enige verbindingen gemaakt op 40 meter, zonder tuner. De ontvangst was over een breed spectrum goed. Het geheel opgetuigd bij mijn vriend en aangesloten op z’n IC-706. Helaas moest de draad worden ingekort tot 10 meter. Het effect was merkbaar! De ontvangst op de lagere frequenties was een stuk minder en de SWR van de antenne bleek over het hele gebied ver boven de 1:5 te liggen. Moraal: korte antennes moeten echt voorzien worden van een loading coil.

Voetnoten

Als aardige bijkomstigheid: je kunt van een dergelijke trifilair gewikkelde balun een universele balun maken met aftakkingen voor 9:1, 4:1 en 1:1.

Moraal van verhaal: een wonderbalun bestaat niet, maar je kunt met enig experimenteren prima een lange draad (hoe langer hoe beter) geschikt maken voor een lage impedantie.

Met de MLB van RF Systems kan volgens de fabrikant niet gezonden worden (alleen met minder dan 1 Watt). Met mijn zelfgemaakte MLB gaat dat best, zeker als je ruim onder de 100 Watt blijft en een frequentie kiest die bij de antennelengte past.

Het betere alternatief voor eindgevoede antennes is natuurlijk een antennetuner geschikt voor de Fuchs-antenne. Die staat nu op het programma, daarover later meer.

73,
Hans, PA0HRM

Dit is een herdruk van PSE QSL bericht 47 zoals ooit in het blad Twente Beam van VERON afdeling Twente verschenen.