Capetown Radio calling!

CQ de G3ZSJ pse k. Typisch geluidje, lijkt wel een AM signaal, modulatie met een toontje. Klinkt wel lekker, lijkt zo’n nostalgisch 500 KHz signaal. Als je twintig, dertig jaar geleden op de internationale noodfrequentie 500 kHz luisterde, dan hoorde de bekende kuststations en schepen op zee soms ook met een MCW signaal, CW met een toonmodulatie. Een dergelijk signaal was nodig om de AAT’s van de schepen in werking te stellen.

AAT staat voor Automatisch Alarm Toestel, een ontvanger die uitluisterde op 500 kHz als de sparks geen dienst had en waarschuwde met een bel in de slaaphut en op de brug dat er een noodsein ging komen. Het noodsein moest namelijk worden voorafgegaan door 12 strepen van elk 4 seconden, met één seconde tussenruimte. Na een stilteperiode van enige minuten (de sparks moest tenslotte nog wakker worden…) volgde het internationale noodsein …—…, alles uit te zenden in MCW.

De kuststations gebruikten MCW soms ook om een beetje ruimte te maken op hun werkfrequentie, het gemoduleerde CW signaal kwam beter door op de toenmalige scheepsontvangers. Zo ook bij G3ZSJ. Ik heb hem even aangeroepen en er ontwikkelde zich een aardig QSO. De OM, Ron in Worth, schakelde snel over op “gewone” CW. Wat was dat nu voor een signaal? Hij noemde het pseudo MCW en hij gebruikte twee draaggolven om, zoals hij zei, een nostalgisch tintje aan zijn uitzending te geven en om wat ruimte te maken op de drukke 40 meter band… Het was overigens geen AM gemoduleerd signaal, waarschijnlijk was hier sprake van een double side band signaal. Twee draaggolven op dezelfde frequentie uit één zender lijkt me wat lastig! Zijn zender was homebrew, 80 Watt en een longwire antenne.

Na afloop van het QSO werd ik aangeroepen door G0SED. Of ik een bericht kon QSP-en naar Ron, hij kon er geen verbinding mee krijgen (je weet wel, skip distance). George, uit een plaatsje bij York, bleek een ex-telegrafist te zijn van Capetown Radio, waar hij jaren met G3ZSJ had samengewerkt. Helaas was Ron er tussenuit gepiept, dus ook van het QSP kwam niets terecht. Nu begon me ook wat te dagen over de roepnaam van Ron, G3ZSJ! Capetown Radio was een bekend kuststation voor de koopvaardijschepen: ZSC was de roepnaam voor de middengolf en ZSJ voor de kortegolf. De Nederlandse schepen die de Afrika route bevoeren (VNS) hadden veel contact met dat station, voor telegrammen, pers en weerberichten. Toen in 1965 het Suez-kanaal dichtging (oorlog tussen Israel en Egypte) moesten duizenden schepen rond Kaap de Goede Hoop naar hun bestemming in Azië. Het kuststation Capetown Radio ZSC/ZSJ speelde een vitale rol in de berichtenwisseling, ellenlange trafficlists, soms moesten wel 30 schepen wachten op hun beurt in de rij (QRY)! Kaapstad was in die jaren een drukke haven, er waren dagen dat wel 100 schepen voor anker in de Tafelbaai lagen te wachten op bunkerolie, proviand en water.

Capetown Radio kwam al in 1910 in de lucht met de roepnaam VNC. Het station had een vonkzender op 400 kHz. De telegrafisten moesten de ramen open zetten om van het kwalijke ozongas af te komen, dat door de vonkbrug van de zender werd geproduceerd. Het station werd ingericht door Marconi zelf, die in 1923 enige 245 meter hoge radiomasten voor de lange golfverbinding met Engeland liet bouwen op de Klipheuvel. Deze zendmasten zijn nooit gebruikt, omdat al in 1924 werd overgeschakeld op de kortegolf, wat veel goedkoper was voor de exploitatie. In 1928 werd de roepnaam gewijzigd naar de – nog steeds in gebruik zijnde – call ZSC. Tijdens de Tweede Wereldoorlog was het station belangrijk voor de geallieerde schepen. Bij één gelegenheid werden binnen 10 minuten 8 noodseinen opgevangen van schepen die door Duitse U-boten waren aangevallen! Tegenwoordig wordt het station bemand door 40 man personeel en is het een belangrijke schakel in het internationale GMDSS net. Naast ZSC zijn de kuststations van Port Elizabeth ZSQ en Durban ZSD actief, bekende stations uit het telegrafietijdperk.

Ons QSO werd meegeluisterd door M3PBZ, ook al een ex-marconist, hoewel zijn call anders deed vermoeden. Hij riep me aan voor een QSO. OM Pat had tot 1949 bij de Britse koopvaardij gevaren en in 2002 een amateur-vergunning gekregen. Hij kon echter nog prima seinen, old sailors never die…. Hij was QRV met een Tentec Century 22, 10 Watt en een long wire. Toch een prima signaal, RST 579. Op 40 meter heb je echt niet veel spullen nodig om leuke verbindingen te maken. Een leuk uurtje morse nostalgie!

Graag tot werkens,

73,
Hans, PA0HRM

Dit is een herdruk van PSE QSL bericht 19 zoals ooit in het blad Twente Beam van VERON afdeling Twente verschenen.