Een oude seinsleutel

Een oude seinsleuteldoor Geert PA7ZEE

Met vijf Amateurs begeleiden we een Radioproject in groep 8 van een basisschool. Met de onderwijzer heb ik al vele jaren leuk samengewerkt in dit soort projecten.

Na afloop van de eerste les zie ik ergens in een hoekje onder veel stof iets staan dat mij nieuwsgierig maakt, dus ga het bekijken. Het blijkt een oude seinsleutel te zijn in een zeer verwaarloosde staat.

Een medeamateur ziet mijn belangstelling en we praten over deze en andere seinsleutels en dat ik deze heel graag zou willen opknappen en in mijn bescheiden verzameling een mooie plaats zou willen geven. Daarna gaan we opruimen en hebben we het er niet meer over.

Een paar weken later komt de onderwijzer bij ons thuis en brengt voor mijn XYL een bos bloemen mee vanwege de goede samenwerking met haar in het recente verleden.

Aan mij overhandigt hij, mede namens de directeur van de school, de oude seinsleutel als blijk van waardering voor wat ik op scholen doe. Ik ben verrast en heel blij met deze mooie oude sleutel die in een zeer verwaarloosde staat verkeert.

Later blijkt dat de Amateur waarmee ik de seinsleutel had bekeken, de onderwijzer heeft ingelicht over mijn belangstelling voor deze sleutel.

De knop is elektrisch geïsoleerd van de messing arm met een stukje Tufnol. Dit heb ik nog niet eerder gezien. Het zou kunnen duiden op gebruik bij een radiozender.

Omdat ik graag wat meer wil weten ga ik op het Internet zoeken. De enige sleutel van het Internet die in de buurt komt, is een oude Nederlandse seinsleutel ‘PTT en spoorwegen’.

Het isolatiestuk in de arm onder de knop ontbreekt bij die seinsleutel.

Omdat ik het niet langer aan kan zien, haal ik de sleutel van het plankje af waar deze is opgeschroefd. Daarna haal ik het meeste stof er af. Wat een schoonheid komt er tevoorschijn! Mijn vingers jeuken om deze sleutel op te knappen. Het messing is gelakt geweest. De stalen schroeven waarmee de onderdelen op de houten voet zijn bevestigd en mede de corrosie hebben veroorzaakt, moeten worden vervangen door messing schroeven.

De drie gaten in de houten voet zijn voor de doorvoer van de draden naar de aansluit- schroeven. Aan de onderkant zit een messing strip met een lange bout vast aan het midden- console. Aan die strip is de veer bevestigd. Verder zijn er geen aanwijzingen over de maker of de gebruiker.

In de avond demonteer ik de hele sleutel en lijm een los stukje hout bij een schroefgat in de mahonie voet. Nu kan het echte schoonmaken beginnen.

De volgende dag maak ik de voet schoon en bewerk deze met fijn schuurpapier en een schuurlapje. Vervolgens lak ik de voet met bootlak. Het resultaat ziet er erg mooi uit.

In mijn verfvoorraad vind ik metaalvernis. Bij een winkel waar ik al eens eerder klinknageltjes heb gekocht en die nog meer oude zaken in laatjes heeft liggen, vind ik de juiste maat messing platkop houtschroeven die de stalen schroeven gaan vervangen. Ze passen precies in de verschillende messing onderdelen.

Weer een dag later maak ik alles schoon en schuur de messing onderdelen met een schuurlapje. Daarna zet ik de boel weer in elkaar en geniet van het resultaat.

Op de verschillende onderdelen zijn met slagletters de cijfers 66, 5 en soms een heel kleine 3 aangebracht. Bovendien staat er op de kop van de stalen as iets dat samen SH zou kunnen zijn. Dat zou kunnen staan voor Siemens & Halske. Maar het kunnen ook beschadigingen zijn die door een hamer zijn veroorzaakt.

Ik ben heel benieuwd naar de maker en gebruiker van deze sleutel.

Om het fraaie resultaat te behouden lak ik de messing onderdelen met metaalvernis. Dat was oorspronkelijk ook gedaan. Tenslotte zet ik de boel weer in elkaar.

Project is klaar met een schitterend resultaat.

Over de leeftijd van deze seinsleutel het volgende.

Ik heb een seinsleutel van de Deutsche Reichspost – Kapsch & Söhne Wien – met een zelfde mahonie voet in mijn verzameling en die dateert van 1915.

Van de hierboven beschreven seinsleutel is het isolatiestuk van Tufnol gemaakt. Het begin van de productie van Tufnol is 1924, waarmee de leeftijd van deze seinsleutel op ongeveer 90 jaar kan worden geschat.